OSIE: Radioteleskop gigant powstanie w Dębowcu osiem kilometrów od Osia
4 min readCzy w Borach Tucholskich, a konkretnie w Osiu, stanie wielki radioteleskop?
Od kilku miesięcy w mediach pojawiają się informacje o niezwykłym przedsięwzięciu przygotowywanym przez polskich naukowców. Toruńscy astronomowie chcą zbudować jeden z największych radioteleskopów świata. Radioteleskop jest to po prostu specyficzna antena radiowa, która odbiera wszelkie nawet najsłabsze sygnały radiowe i chodzi o to, żeby sygnały naziemne nie zakłócały i nie deformowały tych, które pochodzą z odległego kosmosu. Obecnie uczeni z UMK korzystają z największego w Polsce i tej części Europy radioteleskopu o średnicy 32 m. ustawionego w podtoruńskich Piwnicach.
Nowy sprzęt ma być prawie trzy razy większy. – Gdyby się to udało, Polska trafiłaby do światowej czołówki – mówi prof. Andrzej Kus, dyrektor Centrum Astronomii UMK. – Radioteleskop mógłby być wizytówką naszej nauki, oznaczałby ogromny skok w obserwacjach. Umożliwiłby obserwacje odległych galaktyk, radiogalaktyk, kwazarów, sięgnięcie do najdalszych zakątków wszechświata, systematyczny radiowy monitoring dużych obszarów nieba.
Największe urządzenie tego typu o średnicy nieco ponad 100 m znajduje się w Green Bank w USA. Drugi jest niemiecki Effelsberg koło Bonn (100 m). Anglicy mają 76-metrowy radioteleskop w Manchesterze, 70-metrowe talerze znajdują się też na Ukrainie i w Rosji, Włosi kończą właśnie budowę 64-metrowego sprzętu na Sardynii. 90-metrowa aparatura w Borach Tucholskich trafiłaby więc do pierwszej trójki na świecie (jest jeszcze 300-metrowy kolos w portorykańskim Arecibo, ale ma nieruchomą czaszę i ograniczone możliwości obserwacyjne). źródło:http://www.gazeta.pl/
To przedsięwzięcie, które wyrasta ponad jakąkolwiek inwestycję naukową realizowaną w Polsce. Kosz postawienia radioteleskopu mógłby bowiem wynieść od 80 do 100 mln zł. W przyszłym roku uniwersytet będzie starał o dotację unijną na tę budowę. źródło:http://www.pomorska.pl/
Kryterium wyboru. Musiałby on stanąć daleko od cywilizacji tak, by jej odgłosy nie zakłócały pracy aparatury. Ostatecznie astronomowie wybrali gminę Osie w Borach Tucholskich. – Myślę, że tam, przynajmniej przez 50 lat, do radioteleskopu mogłyby docierać najsłabsze sygnały z kosmosu – mówił nam w lipcu prof. Andrzej Kus, dyrektor Centrum Astronomii UMK. źródło: http://www.pomorska.pl/
Podstawowym kryterium było to, żeby teren na którym stanie radioteleskop był w jak najmniejszym stopniu zurbanizowany i był pod jak najmniejszym wpływem rozwoju cywilizacji. Ale jednocześnie możliwie blisko Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika znajdującego się w Piwnicach koło Torunia. Wstępny wybór padł na Dębowiec położony na terenie leśnictwa Orli Dwór w Nadleśnictwie Osie. W dniu 28.10.2009 zostały przeprowadzone pomiary fal radiowych na tym terenie. Wyniki potwierdziły trafność wyboru miejscowości Dębowiec (8km na północ od Osia). Zakłócenia okazały się być nawet 1000 razy słabsze niż w okolicach Torunia.
Istotnym czynnikiem jest fakt, że jest to teren otoczony rezerwatem przyrody i lasem, co jest dodatkową gwarancją, że nie nastąpi tam rozwój czynników, które powodują zakłócenia pracy radioteleskopu. Chodzi tu głównie o nadajniki radiowe, telewizyjne, nadajniki sieci komórkowych i innych urządzeń, które emitują fale radiowe zwłaszcza te o wyższych częstotliwościach.
Budowa miałaby się rozpocząć jesienią 2010 r. Wcześniej należy dokonać oceny wpływu na środowisko oraz spełnić wszystkie wymogi prawne. Uruchomienie radioteleskopu miałby nastąpić w 2014 roku.
Pomiary zakłóceń. Spokój, jaki gwarantują rozległe Bory Tucholskie, jest niezbędny do pracy radioteleskopu, służącego obserwacji odległych galaktyk i zakątków wszechświata. Ponieważ zakłócają to sygnały radiowe, radioteleskopy na świecie lokowane są w możliwie jak najcichszych przestrzeniach. Lasy gwarantują, że nie pojawią się okolicach duże skupiska ludzi ani instytucje emitujące zakłócenia. źródło: http://www.pomorska.pl/
Radioastronomowie z Centrum Astronomii UMK przeprowadzili na terenie Dębowca, w gminie Osie, w sercu Borów Tucholskich, pomiary poziomu zakłóceń radiowych. Przy pomocy wysokiej klasy aparatury pomiarowej i specjalistycznej szerokopasmowej i wielokierunkowej anteny wykonali pomiary natężenia pola elektromagnetycznego generowanego przez stacje radiowo-telewizyjne, telekomunikacyjne, a także przez emitory współczesnej cywilizacji. Pomiary w zakresie od 30 MHz do 20 GHz wskazały na 10 do 1000 razy niższy poziom tego promieniowania w badanym miejscu niż ma to miejsce obecnie na terenie obserwatorium w Piwnicach. Utwierdziło to toruńskich radioastronomów w przekonaniu o trafnym wyborze Dębowca w Borach Tucholskich na przyszłą lokalizację nowego radioteleskopu.źródło: http://www.mmtorun.pl/artykul/teleskop-z-piwnic-w-bory-50525.html
Budowa. O budowie takiego instrumentu 4 września 2009 r. w Centrum Astronomii w Piwnicach rozmawiali samorządowcy i politycy oraz naukowcy z krajowych i zagranicznych ośrodków badawczych. O celowości inwestycji i możliwościach jej zrealizowania dyskutowalino podczas międzynarodowych obrad, które odbyły się w Centrum Astronomii UMK w Piwnicach koło Torunia. W trakcie spotkania przedstawiono wyniki dotychczasowych prac, rozwiązań technologicznych, metod pomiarowych, planów naukowych i źródeł finansowania. Goszczący w Toruniu radioastronomowie z Wielkiej Brytanii przedstawili rozwiązania stosowane przez ich kraj i panujące obecnie trendy na świecie. źródło: http://nauka.wp.pl
A w prasie pokazało się szereg materiałów. To kilka linków do nich:
Leśnicy będą wspierać budowę radioteleskopu w Borach Tucholskich
Toruńscy naukowcy starają się o postawienie ogromnego radioteleskopu
Wielki radioteleskop stanie w Borach Tucholskich?
Z Borów Tucholskich spojrzymy w kosmos
Zebrał: Marek J. Lejk
