Konkurs Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich – TOKiS

W piątek 8 lipca 2022r. odbył się wernisaż wystawy prac z Konkursu Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich. Do konkursu zgłoszono prace w następujących kategoriach:

<center<>

– haft kaszubski tradycyjny
– czepce i strój ludowy
– malarstwo na szkle i drzeworyt
– ptaszki i zabawki drewniane
– rzeźba i płaskorzeźba
– plecionka.

TREŚĆ PROTOKOŁU

Tuchola, 27 czerwiec 2022 r.

Protokół z posiedzenia jury
Konkursu Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich 2022

Przedmiotem Konkursu Współczesnej Sztuki Ludowej w Borach Tucholskich 2022 są następujące dziedziny sztuki ludowej: rzeźba w drewnie i płaskorzeźba; ptaszki i zabawki drewniane; haft kaszubski tradycyjny (różne szkoły); czepce i strój ludowy; plecionka; malarstwo na szkle i drzeworyt.

W Konkursie wzięło udział 26 twórców ludowych, niektórzy startowali w kilku kategoriach. Zgłoszono 92 prace, z których wszystkie zakwalifikowano do Konkursu. Ilość prac i twórców w poszczególnych kategoriach przedstawia się jak niżej:

w kategorii rzeźba w drewnie i płaskorzeźba: 3 twórców, 9 prac
w kategorii ptaszki, zabawki drewniane: 5 twórców, 13 prac
w kategorii haft kaszubski tradycyjny (różne szkoły):15 twórców, 38 prac
w kategorii czepce, strój ludowy: 6 twórców, 10 prac (5 czepców, 2 torebki haftowane, 2 stroje złożone z różnych elementów, 1 oddzielny element ubioru)
w kategorii plecionka: 3 twórców, 8 prac
w kategorii malarstwo na szkle i drzeworyt: 5 twórców, 14 prac (13 obrazów na szkle, 1 drzeworyt)

Skład komisji konkursowej (jury):

Kinga Turska-Skowronek – etnograf, kierownik Działu Gospodarki i Rzemiosł w Muzeum Etnograficznym im. M. Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, przewodnicząca Jury
Bożena Olszewska – etnograf, kierownik Działu Sztuki i Estetyki w Muzeum Etnograficznym im. M. Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu
Ewa Gilewska – etnograf, pracownik Oddziału Etnografii w Muzeum Narodowym
w Gdańsku

Jury zebrało się w dniu 27.06.2022 w Tucholskim Ośrodku Kultury.

Jury po dokonaniu oceny prac indywidualnych twórców, biorąc pod uwagę regulamin Konkursu, kryteria zgodności z tradycją regionu i wartość artystyczną, wytypowało laureatów – przyznało następujące nagrody:

Haft kaszubski tradycyjny

Nagroda Specjalna Krystyna Jeneralska – Starosta Tucholski 600zł

I miejsce Maria Sala – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 500zł

I miejsce Bogumiła Błażejewska – Lekarz Krystian Wawrukiewicz 500zł

II miejsce Barbara Rożniak – Burmistrz Tucholi 300 zł

II miejsce Halina Sala – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 300zł

II miejsce Hanna Kozłowska – Stowarzyszenie Twórców Ludowych 300zł

II miejsce Krystyna Badtke – Starosta Tucholski 300zł

III miejsce Iwona Lewandowska – Borowiackie Towarzystwo Kultury 200zł

III miejsce Stanisława Parol – Bank Spółdzielczy w Tucholi 200zł

Wyróżnienie Halina Deja – Burmistrz Tucholi 150zł

Wyróżnienie Barbara Karnecka – Starosta Tucholski 150zł

Wyróżnienie Ewa Siekierska – Burmistrz Tucholi 150zł

Wyróżnienie Jolanta Pawelska – Lekarz Krystian Wawrukiewicz 150zł

Czepce i strój ludowy

I miejsce Danuta Landmesser – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 500zł

I miejsce Helena Pawłowska – Przedsiębiorstwo Komunalne Tuchola 500zł

II miejsce Anna Kopiszka – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 300zł

III miejsce Anna Przytarska – Bank Spółdzielczy w Tucholi 200zł

Malarstwo na szkle i drzeworyt

Nagroda Specjalna – Włodzimierz Ostoja – Lniski Burmistrz Tucholi 600 zł

I miejsce Franciszka Kędzierska – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 500zł

II miejsce Anna Przytarska – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 300zł

Wyróżnienie Zygmunt Kędzierski – Starosta Tucholski 150zł

Wyróżnienie Halina Deja – Firma Zielińscy Tuchola 150zł

Rzeźba w drewnie i płaskorzeźba

I miejsce Zygmunt Kędzierski – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 500zł

II miejsce Włodzimierz Ostoja–Lniski – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 500zł

III miejsce Leszek Baczkowski – Borowiackie Towarzystwo Kultury 200zł

Ptaszki i zabawki drewniane

I miejsce Leszek Baczkowski – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 500zł

II miejsce Robert Baranowski – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 300zł

III miejsce Zygmunt Kędzierski – Lekarz Krystian Wawrukiewicz 200zł

Wyróżnienie Agnieszka Warszynska – Firma Zielińscy Tuchola 150zł

Wyróżnienie Artur Warszynski – Lekarz Krystian Wawrukiewicz 150zł

Plecionka

I miejsce Anna Przytarska – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 500zł

II miejsce Hanna Behrendt – Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego 300zł

III miejsce Henryk Tyda – Firma Zielińscy Tuchola 200zł

Uwagi i wnioski jury:

Jury stwierdza, iż w konkursach sztuki ludowej Borów Tucholskich nadal najliczniejszy jest udział artystek hafciarek. Najwięcej prac nadesłano w kategoriach hafty, czepce i strój ludowy. W tych dziedzinach nadal jest największa konkurencja.

Zmalała, w porównaniu z rokiem ubiegłym, ilość nadesłanych prac hafciarskich. Wśród obecnych na tegorocznym Konkursie haftów przeważały obrusy, bieżniki i serwetki – a także współczesne haftowane chusty, poduszki i makatki. Zdecydowana większość prac została wykonana wzorami haftu kaszubskiego w tonacji złotej. Mniej niż w roku poprzednim było czepców („złotnic”). Tą samą techniką i wzorami haftowane są współczesne torebki. Jest to bardzo dobry przykład przenoszenia starych tradycyjnych wzorów na nowe typy wyrobów. Zjawisko takie, występujące coraz częściej nosi nazwę etnodesignu. Nadesłane na Konkurs chusty są również przykładem tego zjawiska. Etnodesign przyczynia się do zachowania tradycyjnych wzorów i kompozycji – na współczesnych wyrobach. Nadesłano także części stroju borowiackiego tzw. świetlicowego. Poziom prac hafciarskich w tegorocznym Konkursie był bardzo wyrównany. Hafty, a zwłaszcza obrusy, bieżniki, serwetki i chusty charakteryzują się bardzo dobrymi kompozycjami z ciekawym doborem wzorów. Nagrodą specjalną uhonorowano wybitne zakomponowanie wzorów haftu.

Cieszy fakt tworzenia nadal tradycyjnych czepców – „złotnic”. Jest to sztuka niezwykle trudna i pracochłonna, dlatego też Jury docenia osiągnięcie dobrego poziomu wykonania.

Prace z zakresu rzeźby reprezentują dobry poziom warsztatowy i artystyczny. Świadczą one o kontynuacji tradycji wyobrażeniowej sztuki ludowej Borów Tucholskich, która związana była głównie ze sferą sacrum. Wiodącym tematem rzeźb jest tematyka religijna inspirowana wizerunkami świętych, umieszczanymi w kapliczkach, jak również wątkami biblijnymi.

Dominuje rzeźba figuralna, która stylowo nawiązuje do ludowej poprzez zastosowanie charakterystycznych środków formalnych ‒ np. frontalny układ kompozycji, zwartość bryły, wprowadzanie wielu elementów dekoracyjnych, jak motywy kwiatowe. Mamy też prace o bardziej rozbudowanej treści, dla których przedstawienia najlepszą formą rzeźbiarską stała się płaskorzeźba czy kompozycja wieloelementowa. W kategorii tej znalazły się także rekwizyty obrzędowe związane z kolędowaniem, którego tradycja w Borach Tucholskich przetrwała do czasów współczesnych. Kolędnicy wykonywali je w własnym zakresie i reaktywowanie tego rodzaju twórczości jest pozytywnym zjawiskiem. Niepokoi zaś fakt, że w stosunku do poprzednich edycji konkursu spadła liczba rzeźbiarzy biorących w nich udział.

Ptaki i zabawki zgłoszone na konkurs wpisują się w dawną tradycję wykonywania ich we własnym zakresie i na własne potrzeby przez mieszkańców Borów Tucholskich. Zawsze była, to twórczość bardzo zindywidualizowana. We współczesnych pracach z tego zakresu zauważa się odejście od form prostych i schematycznych. Mają one bardziej charakter rzeźbiarski i jest to element, który z pewnością podnosi ich atrakcyjność.

Dobre efekty przyniósł konkurs w dziedzinie malarstwa na szkle, którym zajęło się wielu artystów borowiackich pod wpływem reaktywacji tej dziedziny sztuki ludowej na Kaszubach. Obrazy na szkle przedstawiają tematykę religijną, w większości komponowane są według kanonu ludowego, jednocześnie widać w nich dużą oryginalność i kreatywność w prezentowaniu tematu. Są one na dobrym poziomie warsztatowy. Tylko w jednym przypadku zauważony przez jury błąd techniczny miał wpływ na ocenę.

Na szczególne uznanie zasługuje powrót do wykonywania tradycyjnego drzeworytu, który był wykorzystywany przez ludowych malarzy na szkle. Sztuka ta ma już charakter unikatowy w skali kraju i dlatego, między innymi, Jury wyróżniło jej autora nagrodą specjalną.

Dziedzina plecionkarstwa reprezentowana była przez nieliczne prace, ale o różnorodnych formach i zastosowaniach. Najwyżej oceniono plecionki z korzenia sosny wykonane techniką spiralną. Ich miniaturowe formy wykorzystujące wąziutkie taśmy surowca, wyplecione zostały z wielką precyzją i starannością zaświadczając o dużej biegłości warsztatowej plecionkarzy.

Wyróżniono prace o charakterze użytkowym nawiązujące do form tradycyjnych – kosze zasobowe wykonane techniką żeberkowo-krzyżową.

Z zainteresowaniem przyjęto prace wykorzystujące tradycyjny surowiec i techniki plecionkarskie do tworzenia form o charakterze artystycznym odwołującym się do sfery obrzędowości (wieloelementowa szopka bożonarodzeniowa), mimo, iż tego typu wyroby nie przynależą do borowiackiej tradycji plecionkarskiej, to pozytywnym jest podejmowanie prób poszerzania plecionkarskiej aktywności.

Jury stwierdza wysoki poziom Konkursu. Jego rola w kontynuowaniu tradycyjnej sztuki ludowej Borów Tucholskich jest niepodważalna. Stwarza to szansę na zachowanie kultury ludowej tego regionu.

Organizatorem Konkursu jest Tucholski Ośrodek Kultury. Współorganizatorem Borowiackie Towarzystwo Kultury.

Wśród tegorocznych głównych Sponsorów znaleźli się:

Marszałek Województwa Kujawsko – Pomorskiego Piotr Całbecki,
Burmistrz Tucholi Tadeusz Kowalski,
Starosta Tucholski Michał Mróz.

Partnerami uroczystości zostali:

Lek. ortopeda Krystian Wawrukiewicz Indywidualna Specjalistyczna Prywatna Praktyka Lekarska – Chojnice/Starogard/Kościerzyna,
Przedsiębiorstwo Komunalne w Tucholi,
Leszek Zieliński: Zielińscy – Wyposażenie łazienek – Tuchola.
Bank Spółdzielczy w Tucholi,

Patronat medialny pełnili: