Do końca października będzie można oglądać wystawę „Państwowy Korpus Bezpieczeństwa – Policja Polskiego Państwa podziemnego w dokumentach”, która została otworzona w Muzeum Okręgowym w Toruniu w poniedziałek (11.10.21 r.).
Jej celem jest przypomnienie nieznanej historii policyjnej instytucji, która odegrała ważną rolę podczas niemieckiej okupacji. Wystawę przygotowało Biuro Edukacji Historycznej – Muzeum Policji Komendy Głównej Policji, we współpracy z Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Archiwum Akt Nowych.
W poniedziałek (11.10) w Muzeum Okręgowym w Toruniu w Muzeum Twierdzy przy ul. Wały Generała Sikorskiego uroczyście otworzono wystawę „Państwowy Korpus Bezpieczeństwa – Policja Polskiego Państwa podziemnego w dokumentach”. Otwarcia ekspozycji i przywitania zaproszonych gości dokonała Dyrektor Muzeum Pani Aleksandra Mierzejewska.
Następnie głos zabrał Komendant Wojewódzki Policji w Bydgoszczy nadinsp. Piotr Leciejewski, który w swoim wystąpieniu przybliżył zgromadzonym historię Policji i realia służby policjantów okresu międzywojennego oraz czasu II Wojny Światowej.
Wśród zaproszonych gości nie mogło zabraknąć Prezydenta Miasta Torunia Pana Michała Zaleskiego, dzięki którego przychylności wystawy mogą być zaprezentowane zwiedzającym w tak doskonałych warunkach, jakie oferuje muzeum.
Podczas inauguracji głos zabrał także podinsp. Krzysztof Musielak Dyrektor Biura Edukacji Historycznej – Muzeum Policji Komendy Głównej Policji, który przybliżył zgromadzonym historię powstania i działalność Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa.
Podczas inauguracji głos zabrał także prof. dr hab. Mirosław Golon – Dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku.
Wśród zaproszonych na otwarcie gości obecni byli m.in.: Pan Marek Olszewski Starosta Toruński, Pani Edyta Cisewska Naczelnik Delegatury IPN w Bydgoszczy, Pan Marian Adamczyk Prezes Zarządu Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Bydgoszczy, mł. insp. Piotr Kujawa Przewodniczący NSZZ Policjantów woj. kujawsko-pomorskiego, Pan Roman Skrzeszewski Prezes Kujawsko-Pomorskiego Zarządu Wojewódzkiego SEiRP w Bydgoszczy, przedstawiciele środowiska naukowego UMK w Toruniu oraz zaprzyjaźnionych służb mundurowych i instytucji, z którymi współpracuje Policja, a także komendanci miejscy i powiatowi policji naszego garnizonu. Na uroczystość otwarcia przybyła także młodzież z klasy o profilu policyjnym II LO w Toruniu.
Państwowy Korpus Bezpieczeństwa był konspiracyjną formacją policyjnej delegatury Rządu na Kraj. Działał w latach 1940-1944. Stanowił podstawy przyszłej służby policyjnej. Jego struktury były powiązane ze strukturami Armii Krajowej. Działały na obszarze całego Generalnego Gubernatorstwa. Były to komendy wojewódzkie, obwodowe, powiatowe i rejonowe, a w większych miastach komisariaty.
Korpus był podporządkowany Departamentowi Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj. Na jego czele stał Główny Inspektorat, który składał się z wydziałów: organizacyjnego, gospodarczego, wyszkolenia, inspekcyjnego, Straży Samorządowych i Służby Śledczej. Wielu członków tej formacji pełniło wcześniej służbę w międzywojennej Policji Państwowej, a następnie zostało pod przymusem i groźbą śmierci wcielonych do Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa, za co byli zresztą szykanowani.
Represje stosowano nie tylko w okresie okupacji, ale również już po wojnie. Zdarzało się niestety, że członkom Korpusu stawiano nawet zarzuty kolaboracji z okupantem. Wystawa ukazuje członków Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, którzy na co dzień zwalczali pospolite przestępstwa i społeczne patologie, a jednocześnie byli zaangażowani w walkę z okupantem. Pokazuje tych, którzy z narażeniem życia infiltrowali niemiecki aparat bezpieczeństwa, zdobywali informacje operacyjne, by skutecznie rozpracowywać wroga; tych, którzy ostrzegali, a wręcz ukrywali zagrożonych aresztowaniem i eksterminacją, zwalczali szmalcownictwo i bandytyzm – nierzadko likwidując sprawców „na miejscu”.
Stanowili zatem zbrojne narzędzie będącego fenomenem wśród państw znajdujących się pod okupacją niemiecką, tzw. Polskiego Państwa Podziemnego, w ramach którego istniały tajne instytucje polityczne, administracyjne oraz sądownicze, zachowujące namiastkę niepodległego bytu. Komendant PKB płk Marian Kozielewski w swoim sprawozdaniu z października 1943 r. podał liczebność Korpusu (poza okręgiem lubelskim) w liczbie: 134 oficerów, 2 041 szeregowych. Zaledwie kilka miesięcy później, w lutym 1944 r., w całym kraju w strukturze PKB było już 463 oficerów i blisko 11 000 szeregowych. W czasie Powstania Warszawskiego oraz w związku z wkroczeniem Armii Czerwonej na ziemie II Rzeczypospolitej doszło do ujawnienia struktur Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa i powoływania posterunków służby w siedzibach Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa. Przyjmuje się, że kresem istnienia PKB była kapitulacja Warszawy 2 października 1944 r.
Drugą, równie istotną część ekspozycji stanowi wystawa „Policja Państwowa 1919–1939” przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej, Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, Delegaturę Instytutu Pamięci Narodowej w Olsztynie. Wystawa udostępniona przez Delegaturę IPN w Bydgoszczy podległą Oddziałowi Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku.
Obie wystawy zostały wzbogacone o eksponaty udostępnione przez Komendę Wojewódzką Policji w Bydgoszczy: krzesło sygnalityczne z podstawą i aparatem analogowym, jednostki broni oraz replikę munduru policyjnego z czasów międzywojennych. Podczas wystawy była także możliwość spotkania z autorami publikacji „Martyrologia policjantów Policji Państwowej województwa pomorskiego”, podins. Jackiem Pawłowskim i insp. Pawłem Zawadą.
(red.)
KPP Tuchola
